De Protestantse Kerk in Nederland kent verschillende vormen van kerk-zijn. Elk met unieke kenmerken en doelgroepen, maar allemaal geworteld in de protestantse traditie. Deze diversiteit aan gemeenten biedt ruimte voor verschillende manieren van geloven, vieren en dienen. Voor taak- en ambtsdragers is het belangrijk om te begrijpen welke verantwoordelijkheden en taken er gelden binnen elke vorm van kerk-zijn. Onder het motto 'Van U is de toekomst' werken al deze vormen samen aan de toekomst van de kerk in Nederland.
Daarom hieronder een overzicht van de verschillende kerkelijke vormen, elk met hun eigen focus en karakter. Ontdek welke vorm het beste past bij jouw gemeente of regio.
De Protestantse Kerk in Nederland kent de volgende vormen van kerk-zijn:
- Gemeente
- Wijkgemeente
- Buitengewone gemeente
- (Wijk)gemeente van bijzondere aard
- Missionaire (wijk)gemeente
- Huisgemeente
- Proefplekken
- Pioniersplek
- Kerngemeente
- Kliederkerk
- Monastiek kerk-zijn
Gemeente
Zoals in de kerkorde staat beschreven is een gemeente een gemeenschap die, geroepen tot eenheid, getuigenis en dienst, samenkomt rondom Woord en sacramenten.
Wijkgemeente
Een gewone gemeente kan worden ingedeeld in wijkgemeenten, die allen een eigen kerkenraad hebben.
Buitengewone gemeente
Een gemeenschap van christenen kan de generale synode verzoeken om als buitengewone gemeente te worden opgenomen in de kerk.
(Wijk)gemeente van bijzondere aard
Een (wijk)gemeente waarvan de leden zich in een bijzondere situatie bevinden en door het breed moderamen van de classicale vergadering in een (wijk)gemeente van bijzondere aard worden samengebracht. Dikwijls gaat het hier om een (wijk)gemeente waarvan de leden zich hebben uitgesproken voor een sterk andere kerkelijke ligging dan de naburige (wijk)gemeente.
Missionaire (wijk)gemeente
Een (wijk)gemeente in wording met de focus op missionaire arbeid. Het is geen zelfstandige gemeente, maar valt onder de verantwoordelijkheid van de zendende gemeente of classicale vergadering. De missionaire (wijk)gemeente hoeft niet mee te doen in classicaal verband.
Huisgemeente
Na opheffing van een gemeente kan een huisgemeente worden gevormd waar een gemeenschap samenkomt om te vieren, te leren en te dienen. De huisgemeente heeft geen zelfstandige rechtspersoonlijkheid. De vermogensrechtelijke aangelegenheden liggen bij de classicale vergadering of bij een naburige gemeente.
Proefplekken
Een proefplek is een initiatief dat zich richt op het bouwen van een nieuwe inclusieve community. De Protestantse Kerk in Nederland kent verschillende soorten proefplekken.
Pioniersplek
Een manier om een nieuwe vorm van kerk-zijn te zoeken en te vinden, door middel van experimenteren, ontmoeting, vieren, bezinnen, het leven delen met de mensen uit de buurt. Er zijn geen ambtsdragers. Bestuurlijke zaken worden eenvoudig maar verantwoord geregeld. Een pioniersplek kan een missionaire (wijk)gemeente, kerngemeente of reguliere (wijk)gemeente worden.
Kerngemeente
Een kerngemeente is een pioniersplek die zelfstandig is geworden en dus een eigen rechtspersoon is geworden. De pionier wordt vaak ouderling, en kan daarmee de ambtelijke werkzaamheden uitvoeren die een predikant normaliter zou vervullen.
Kliederkerk
Een missionaire, creatieve manier van kerk-zijn. Het doel is om elkaar te leren kennen, een gemeenschap te vormen en op creatieve wijze te ontdekken wat geloven in God betekent en hoe je Jezus volgt in het dagelijks leven. Een viering bestaat uit drie onderdelen: ontdekken, vieren en eten.
Monastiek kerk-zijn
Monastieke initiatieven die verwant zijn aan of geïnspireerd door de kloostertraditie. Daarbij gaat het niet alleen om spirituele praktijken zoals retraites en pelgrimages, stiltevieringen en getijdengebeden, christelijke meditatie en lectio divina, maar ook om vormen van gemeenschapsleven zoals christelijke leefgemeenschappen en stadskloosters.
