Dat een groene kerk zoveel meer kan doen dan zonnepanelen op het kerkdak plaatsen, zag directeur Jurjen de Groot bij de Brinkstraatkerk in Bennekom. “Met ‘Duurzaam Bennekom’ laten zij zien dat veel kleine initiatieven samen voor grote veranderingen kunnen zorgen.”
Langs de muur staan een paar elektrische bakfietsen geparkeerd. Ze moeten nog terug naar hun eigenaar na de duurzame ‘uitprobeerdag’ die de Brinkstraatkerk in Bennekom een paar dagen eerder organiseerde. Het kerkdak ligt - bijna als vanzelfsprekend - vol met zonnepanelen, maar deze groene kerk is ook de spil in allerlei duurzame initiatieven die in het Gelderse dorp uitgevoerd worden.
Duurzaam denken
Hoe kun je als (groene) kerk in je eigen omgeving vormgeven aan duurzaamheid en zorg voor de schepping? Met deze vragen in het achterhoofd bracht de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk samen met Carla Dik-Faber, projectleider GroeneKerken, een bezoek aan de Brinkstraatkerk in Bennekom. Al in de jaren 70 van de vorige eeuw was er in deze kerk een actieve groep Bennekommers die nadacht over de verantwoordelijkheid voor de schepping en welke gevolgen keuzes hebben voor generaties die na ons komen.
Scheppingszondag
Cor Schaap is zo’n duurzame denker van het eerste uur. “We spraken er samen over, maar wilden vooral actie. ‘Ora et labora’: bidden, maar ook zelf iets doen”, vertelt Schaap. “Als kerk startten we een eigen moestuin waar vrijwilligers samen konden moestuinieren. Elke woensdag werden de opbrengsten verkocht. De winst was bestemd voor Kerk in Actie.” De groep deed nog veel meer. “We namen deel aan een gemeentelijke denktank over energie, organiseerden regionale milieudagen en twee keer per jaar een scheppingszondag, samen met drie andere Bennekomse kerken.” Inspiratie werd gehaald uit boeken, documentaires en films. “We bekeken samen de film ‘An inconvenient truth’ en vonden inspiratie in het boek ‘De utopie van de vrije markt’ van Hans Achterhuis. De problemen van nu werden al in dat boek beschreven.”
Cor Schaap vertelt hoe Bennekommers al sinds de jaren 70 van de vorige eeuw nadenken over de zorg voor de schepping.
Een steentje bijdragen
Cor Schaap bracht het enthousiasme over aan de volgende generatie in Bennekom. Diaken Han Krijgsman, Gerard van der Laan en Gerben Spies zijn sinds enkele jaren de stuwende krachten achter ‘Duurzaam Bennekom’, een platform van verschillende kerken in Bennekom dat allerlei duurzame initiatieven samenbrengt én inwoners steeds meer bewustmaakt van hoe ze zelf een steentje kunnen bijdragen. Gerben Spies - hij noemt zich de vertegenwoordiger van niet-gelovig Bennekom - is nu enkele jaren actief om inwoners van het dorp te wijzen op het belang van duurzaam omgaan met de aarde en met spullen. “We organiseren bijvoorbeeld een veertigdagencompetitie in de Veertigdagentijd. In een tijd waarin mensen zich op van alles bezinnen, haken we aan met duurzame thema’s als voedselverspilling, gebruik van plastic, en denken we na over hoe we reizen.”
Jonge generatie bereiken
De uitprobeerdag voor elektrische voertuigen is ook zo’n voorbeeld. Spies: “Van elektrische bakfiets tot elektrische auto, mensen konden van alles testen. Ook dit werkt mee aan een stukje duurzaam bewustzijn bij inwoners.” Hij merkt dat het lastig is om de jonge generatie te bereiken. “Dat is hard werken.” Carla Dik-Faber denkt dat jongeren misschien op een andere plek dan de kerk actief worden. “Overal horen we dat duurzaamheid voor jongeren best een thema is. Kijk bijvoorbeeld naar de klimaatmarsen. Ga naar jongeren toe en vraag wat hun ideeën voor een (groene) kerk zijn.”
Gerben Spies neemt de delegatie - op de fiets - mee langs verschillende duurzame initiatieven in Bennekom.
Klimaatklussen
De delegatie gaat vanmiddag geheel in stijl - op de fiets - zelf zien hoe alle kleine initiatieven in Bennekom samen iets groots worden. De eerste stop is bij een rijtjeshuis waar een oudere mevrouw woont. Vrijwilligers van Duurzaam Bennekom gaan hier vanmiddag ‘klimaatklussen’. De opdracht: energie besparen door eenvoudige aanpassingen zoals isolatie om verwarmingsbuizen leggen, radiatorfolie bevestigen en tochtstrips bij de voordeur plaatsen. “De burgerlijke gemeente wil mensen die het niet breed hebben door de hoge energieprijzen tegemoetkomen en stelt geld beschikbaar om huizen te verduurzamen”, vertelt Spies. “Door deze subsidie hebben vrijwilligers van Duurzaam Bennekom al in 40 huizen energiebesparende maatregelen genomen tijdens de zogenaamde ‘klimaatklusdagen’.”
Oase van rust
Net voor de tweede stop ziet de delegatie hoe ook jonge Bennekommers betrokken worden bij de zorg voor de natuur. Drie kinderen zijn bezig om zwerfafval op te ruimen. Daarna worden de fietsen gestald bij de rooms-katholieke kerk in het dorp. Zij hebben de hemelwaterafvoer afgekoppeld van het riool. Regenwater gaat nu rechtstreeks de grond in en bevloeit de naastgelegen natuur- en bezinningstuin. Arjen Barten, tuinambassadeur bij Bloemrijk Bennekom, geeft een rondleiding door ‘zijn trots’. Samen met vijf andere vrijwilligers houdt hij deze tuin bij. “Er groeien hier kruiden, er staat een oude, bijzondere hemelboom. Het is gewoon een oase van rust als je hier rondloopt. Doordat we de tuin bewust laten verruigen, zijn er ook veel insecten te vinden.”
Tweede ronde
De laatste stop is de hervormde Ichthuskerk. Hier is sinds een half jaar inloophuis en ruilwinkel ‘De Huiskamer’ open. Vrijwilligers Gerda de Nooij en Matti de Jonge zijn de drijvende krachten achter dit initiatief. “Twee keer per week kunnen mensen komen om onder het genot van koffie of thee een praatje te maken en tegelijk kleding en spullen te ruilen”, vertelt De Nooij. De Huiskamer volgt het principe ‘practice what you preach’ en is helemaal ingericht met spulletjes van Marktplaats. “We zijn nu een half jaar bezig, het voelt als een zegen. Alle kerken dragen bij aan De Huiskamer. We doen dit echt met elkaar.” Gerben Spies kan dit beamen. “De Huiskamer is een prachtig voorbeeld van een initiatief dat je samen met andere kerkgemeenschappen in je dorp of wijk kunt opzetten. Met de ruilwinkel kun je duurzaam omgaan met spullen. Veel speelgoed of kinderkleding kan best nog een tweede ronde mee.”
Voortrekkers
Gerda de Nooij en Matti de Jonge benadrukken dat zo’n initiatief alleen succesvol is als je voortrekkers hebt in je gemeente: enthousiastelingen die ervoor willen gaan. “Wij kunnen ze vanuit Duurzaam Bennekom dan weer faciliteren en aan elkaar verbinden”, vult Gerben Spies aan. “En het is helemaal mooi als een idee vanuit de gemeenteleden komt”, weet Cor Schaap. “Dan wordt het direct breed gedragen en hoeft een kerkenraad het alleen maar te omarmen om het tot een succes te maken.”
In beweging krijgen
Jurjen de Groot, directeur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk, is geïnspireerd door alle duurzame initiatieven die vanuit de kerk geïnitieerd worden: “Bennekom is een heel inspirerend voorbeeld van wat je als groene kerk allemaal in beweging kunt krijgen. Jullie maken het heel concreet: van het plaatsen van tochtstrips op een voordeur, de natuurlijke bevloeiing van een inspiratietuin tot het hergebruiken van kleding en spullen. Het begint misschien bij zonnepanelen, maar je wilt dat de hele gemeenschap gaat meedoen en nadenkt over ‘hoe kan ik bijdragen aan de zorg voor de schepping’? Alle kleine dingen maken samen iets groots.”
Lees meer:
