Orde van dienst
Een kerkdienst verloopt volgens een vaste orde, de liturgie. In deze serie komen de verschillende elementen aan bod. Prof. dr. Marcel Barnard, hoogleraar Praktische Theologie/Liturgiewetenschap aan de PThU en aan de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika, licht ze toe. Drie gemeenten vertellen over hun praktijk.
Een kerkdienst verloopt volgens een vaste orde, de liturgie. Prof. dr. Marcel Barnard, hoogleraar Praktische Theologie/Liturgiewetenschap aan de PThU en aan de Universiteit van Stellenbosch, Zuid-Afrika, licht ze toe. Drie gemeenten vertellen over hun praktijk. Deze keer: de inzameling van de gaven.
De collecte is het scharniermoment tussen de preek en het avondmaal en/of de gebeden. Woord wordt daad, zoals een predikant op deze pagina mooi zegt. De gemeente geeft concreet gehoor aan de noodroep van de wereld. Maar er is meer. In de collecte gaat het om de vreemde economie van het Koninkrijk Gods. Het geven van de gave verandert de gever, het gaat in de collecte om bekering. In de gelijkenis van het verloren muntje (Lucas 15:8-9) wordt de zondaar die zich bekeert vergeleken met een verloren muntje, zoals in de gelijkenis daarvoor met een verloren schaap. Dat voelt niet goed, vergeleken worden met een vettig papiertje dat van hand tot portemonnee tot geldautomaat gaat … Als het om geld gaat zijn wij liever beheerders of bezitters. Maar die rol komt God - hier in de gedaante van een vrouw - toe in de gelijkenis. Als het om geld gaat voelen we ons graag als God in Frankrijk. Maar in de economie van Gods rijk zijn wij het geld. We gaan zelf in de zak, we worden ‘bekeerd’ tot het werkkapitaal van het koninkrijk van God. Wijzelf, ons leven, het arbeidspotentieel van Gods rijk worden naar de tafel gebracht. Samen met het brood en de wijn voor het avondmaal. Ook die zijn ‘gecollecteerd’, zoals de vijf broden en twee vissen waarmee de Heer de menigte van 5000 voedt. ‘Al wat wij zijn en hebben / hebt Gij bedoeld om brood te zijn ten bate van uw Rijk / en wijn ter verkwikking van onze naaste’ (Dienstboek I, p. 810, 93). Daarom gaat de diaconie collecte altijd voorop: eerst de naaste, dan pas jezelf. Gods rijk heeft zo zijn eigen economische wetmatigheden.
Zie ook: Dienstboek, een proeve. I. Schrift, Maaltijd, Gebed, 809-820, 883.
v.l.n.r.: ds. Annet Ravensberg, ds. Johan Hoornenborg en ds. Hans Hoogesteger
“Delen waar het nodig is”
In de kerk wordt elke zondag gecollecteerd om te kunnen delen waar het nodig is. Aan het begin van de dienst kondigt de ouderling de collectedoelen af. Eén collecte is voor een diaconaal doel. De tweede collecte is voor kerk en eredienst. De collecten worden gehouden na de voorbeden. De collectezakken worden doorgegeven. Soms wordt het doel in de voorbede al benoemd. Bidden en ernaar leven, dat is waar het hier om gaat. De collectezakken worden na de collecte op de liturgische tafel gelegd. We verzamelen geld en collectebonnen. Voor de kerkomroep komt een rekeningnummer in beeld. Nieuwe diakenen moeten de kunst altijd even afkijken. Wij kerken in drie verschillende gebouwen: het gaat overal anders. Het leukst zijn de acties door het jaar heen voor het diaconale project. Soms laat de diaconie zich van de creatieve kant zien en verkoopt zelfgemaakte producten. Dan weer is de jeugd actief met een sponsorloop … Het is fijn om je samen in te zetten voor mensen die het nodig hebben.
ds. Annet Ravensberg, Protestantse Gemeente Tweestromenland te Geervliet, Heenvliet en Abbenbroek-Zwartewaal
“Van dienst aan naar leven met de Heer"
Woord en daad gaan in de Bijbel samen, daardoor krijgt de collecte betekenis. Het Hebreeuws kent daar één woord voor: dabar. Van de dienst aan de Heer naar het leven met de Heer. Hij heeft ons opgeroepen om te delen van wat we ontvangen hebben. Onze twee collecten worden door een beamerpresentatie voor de dienst en tijdens de dienst gepresenteerd. Door de coronacrisis is de plaats van de collecten in de eredienst verschoven naar het moment dat de kerk uitgaat. Bij de uitgang kunnen de gemeenteleden en gasten hun bijdragen in mandjes leggen. Ook kunnen bijdragen worden overgemaakt via de kerkapp. Ouderlingen en diakenen vervullen een belangrijke taak bij de collecte. Ze hebben bij de bevestiging toegezegd dat ze de gelovigen toerusten tot getuigenis en dienst in de wereld, en tot opbouw van het lichaam van Christus. Deze dienstbaarheid in Christus’ naam heeft tot gevolg dat mensen in en buiten de kerk, dichtbij en veraf, delen in de liefde van Christus.
ds. Johan Hoornenborg, Gereformeerde Kerk Opende-Kornhorn
“Van hand tot hand door de kerk"
In onze gemeente wordt ieder jaar door het college van diakenen een collecterooster gemaakt. Daarin wordt bepaald waar we het komende jaar in de erediensten voor gaan collecteren. Maar mocht zich een groot maatschappelijk probleem of humanitaire ramp in de wereld voordoen, dan passen we het rooster daarop aan. De collecte wordt gehouden na de Schriftlezing voor de preek en wordt van tevoren aangekondigd door de dominee. De collectezakken gaan fysiek van hand tot hand door de kerk. Hierbij gaat de diaconiecollecte altijd voorop. De tweede en derde collecte komen er gelijk achteraan en zijn bestemd voor het kerkbeheer en de kerk, bijvoorbeeld voor 'instandhouding predikantsplaats’. De collectezakken worden aan het eind van de dienst geleegd en geteld. De opbrengst wordt een week later vermeld in het wekelijkse kerkblad Voetius. Daarnaast wordt ook vermeld waar we de komende week voor hopen te collecteren, met daarbij enige uitleg over het doel.
ds. Hans Hoogesteger, Hervormde Gemeente Dussen/Hank
Lees meer in de serie 'Orde van dienst':
