Diaconale dilemma's
Keuzes maken: diakenen weten er alles van, of het nu gaat over visie, werkwijze of geldbesteding. De artikelen in deze serie schetsen een diaconaal dilemma en geven richting bij het maken van weloverwogen keuzes.
Diaconaat, is dat iets wat gemeenteleden kunnen uitbesteden aan diakenen of zijn ze zelf ook geroepen om de handen uit de mouwen te steken? Dat laatste, zeggen Jojanneke Dekker en Evelien Vrolijk. Zij houden zich vanuit de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk bezig met het toerusten en begeleiden van diakenen.
De kerkorde van de Protestantse Kerk somt - in artikel 11 - een heel rijtje taken van een diaken op. Een ervan is het toerusten van de gemeente tot het vervullen van haar diaconale roeping. Het doel van het totaalpakket aan taken staat als volgt omschreven: ‘tot opbouw van de gemeente met het oog op haar dienst in de wereld’. Evelien Vrolijk: “Rode draad in het werk van een diaken is barmhartigheid. En dat is niet zo omdat de schrijvers van de kerkorde dat mooi vinden, maar omdat barmhartigheid in de Bijbel, en ook in de geloofsbelijdenissen van de kerk - die de basis van de kerkorde vormen - een veelvoorkomend woord is.”
Aan de bel trekken
Jojanneke Dekker voegt er graag het woord gerechtigheid aan toe: “Gerechtigheid betekent: opkomen voor mensen die in de knel zitten. Ook dat is een taak van de kerk: je stem laten horen als er onrecht is, opkomen voor mensen die dat niet voor zichzelf kunnen. Gerechtigheid komt voort uit barmhartigheid. Als je mensen ontmoet die het moeilijk hebben, ontdek je bijvoorbeeld dat bepaalde regels of procedures in je woonplaats veel te ingewikkeld voor hen zijn. Daarover kun je dan bij je gemeente aan de bel trekken. Dat is gerechtigheid."
Diepere motivatie
Terug naar het dilemma: hoe neem je gemeenteleden hierin mee? Dekker: “Er is een uitspraak die zegt: een diaken brengt de wereld naar de kerk en de kerk naar de wereld. Daarmee wordt bedoeld dat het een taak van diakenen is om gemeenteleden bewust te maken van de nood in de wereld, dichtbij en ver weg, maar ook om hen te inspireren daarmee aan de slag te gaan.” Vrolijk noemt een paar concrete ideeën om diaconaal bewustzijn te creëren: “Maandelijks een kaars aansteken en een vast voorbedemoment creëren voor mensen in nood, een avondmaalsdienst koppelen aan een voedselbankactie, een diaconale of zwo-dienst organiseren. En hier consequent in zijn.” Dekker: “Waarschijnlijk doen gemeenteleden al van alles: helpen bij de Voedselbank, voor een zieke buurvrouw zorgen, afval prikken. Het kan inspirerend zijn om eens met elkaar na te denken over: waarom doen we dit? Wat is onze diepere motivatie? Je daarvan bewust zijn kan helpen op momenten van moedeloosheid. Diakenen kunnen zo’n inspiratiebijeenkomst organiseren. Misschien kom je op ideeën om iets wat iemand al doet met elkaar groter te maken.”
Allemaal een roeping
Vrolijk is ervan overtuigd dat je alleen samen, met de hele gemeente, diaconaat tot bloei kunt brengen: “Aan diakenen de taak om beleid te maken. Voor de uitvoering heb je de gemeente nodig.” Dekker: “In de Bijbel, bijvoorbeeld in de gelijkenissen, zie je dat Jezus iedereen - niet alleen diakenen - oproept tot barmhartigheid en gerechtigheid. En tijdens zijn leven op aarde liet Hij zien hoe je dat kunt doen. De oproep tot navolging, tot ‘heb je naaste lief als jezelf’, geldt voor ons allemaal. Niet alleen predikanten, ouderlingen en diakenen hebben een roeping voor de wereld. Die hebben we allemáál.”
Diaconaal met jongeren
En dan zijn er natuurlijk ook de jongeren. Veel gemeenten worstelen met de vraag: hoe betrekken we hen? Vrolijk: “De uitdaging is te ontdekken waar zij zich betrokken op voelen. Daar gaat het vaak mis. Dan verzint de diaconie een mooie actie voor jongeren, maar blijken ze helemaal niet gemotiveerd voor dat onderwerp of die doelgroep. Ga met de jongeren uit je gemeente in gesprek: wat doen ze misschien al, waar maken ze zich zorgen over, welke ideeën hebben ze zelf?” Dekker heeft ervaring met jongerendiaconaat en weet dat jongeren best graag iets willen betekenen voor anderen. Denk out of the box, adviseert ze: “Misschien spreekt diaconaal actief zijn hen meer aan dan catechisatie. Diaconale acties kunnen een mooie afwisseling zijn, jongeren leren zo dat geloven niet alleen maar mooie woorden zijn, maar ook: de handen uit de mouwen.” Dekker heeft eens samen met jongeren een playbackshow in een verzorgingstehuis georganiseerd, een viering in een instelling voor verstandelijk beperkten en een spelletjesmiddag op een gesloten afdeling met ouderen. “Het leverde leuke ontmoetingen op. Ik zal nooit vergeten dat een jongere aan een oudere op die gesloten afdeling vroeg: 'Bent u nog op skivakantie geweest?'” Vrolijk noemt een voorbeeld uit een gemeente waar alle jongeren waren uitgenodigd om patat te komen eten. Toen dat op was, gingen ze met elkaar de huis-aan-huiscollecte voor Kerk in Actie lopen.
Dienstverlening
Jojanneke Dekker en Evelien Vrolijk wijzen erop dat de Protestantse Kerk diverse vormen van dienstverlening heeft met daarin ideeën om (jonge) gemeenteleden bij diaconaat te betrekken. Voorbeelden hiervan zijn (basis)trainingen voor diakenen, diaconale webinars, het initiatief ‘Jong in actie’ en het kindermateriaal met Rainbow de Duif bij de actielanden. Op protestantsekerk.nl en via kerkinactie.nl/consulenten is meer informatie verkrijgbaar.
Lees meer in de serie over diaconale dilemma's:
