Een kerstkribbe van greppels en verwoesting

Het is die sfeer van kerk-zijn in verbondenheid die lutheranen onderling kennen en koesteren. Sally AzarVerder lezenSally Azar eerste vrouwelijke predikant in Palestina was eerder bij ons in Amsterdam op 'Luthers familiebezoek’, in de Lutheran Summer School. Ze vertelde van toenemende verdrukking door de maatregelen en beperkingen van de rechtse regering in Israël en de agressieve houding van de kolonisten in de Westbank. “Als Palestijn ben je er altijd van verdacht een terrorist te zijn”, vertelde ze. 

Verbondenheid

Nog een feest: de lutherse wereldgemeenschap komt in september 2023 bij elkaar in Krakau voor haar zevenjaarlijkse Assemblee. Er zijn vieringen in alle talen van de wereld, er is herkenning van geloofssfeer en bevestiging van verbondenheid: ‘One Body, One Spirit, One Hope’, een verbondenheid die vooral in de liturgie en in het avondmaal wordt ervaren. Samen bezoeken we als gemeenschap het voormalige vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau, wetende van de verantwoordelijkheid die ook onze theologie en verkondiging draagt voor wat hier heeft plaatsgevonden. Zoekend naar nieuwe wegen in de relatie met Israël is er een studiedocument geschreven voor lutheranen (en anderen) wereldwijd: Hope for the Future. Een tekst waaraan ook de Palestijnse theoloog Munther Isaac heeft meegewerkt.

Ondenkbare onmenselijkheid

En dan wordt het 7 oktober. Hamas’ moordbendes begaan een jodenslachting van ondenkbare onmenselijkheid. Ondenkbaar? De taferelen van ontvoerde, geschonden, vermoorde en verkrachte Joodse mannen en vrouwen, kinderen en baby’s dringen tot ons door. En voor wie net nog in Auschwitz-Birkenau is geweest worden de beelden van dat verleden plotseling de realiteit van het heden. Afgehakte hoofden en lichaamsdelen, ze blijven op je netvlies hangen. En je weet dat dit zal leiden tot nog meer leed en dood. Israël zal moeten reageren, en dat zal duizenden levens kosten: mannen, vrouwen, kinderen en baby's, door Hamas gebruikt als levend schild.

Ook op de Westbank is er geweld. Ik bel Sally Azar, gelukkig is zij veilig. Evenals een Joods gezin dat een paar dagen eerder op mijn verjaardag was. Een Israëlische vriendin, reserviste van het Israëlische leger, kan ik niet bereiken. Ik maak me zorgen.

Goed luisteren

Waarom dit lange en persoonlijke verhaal bij het conflict rond Israël en Gaza? Omdat waarheid altijd relationeel is. Anders worden we speelbal van de macht-interesses van Iran en andere landen, of we verliezen ons in ideologieën die niet meer naar elkaar luisteren.

Het persoonlijke is waarom ik begrijp dat Munther Isaac niet anders kan dan een kerstkribbe van greppels en verwoesting neer te zetten in zijn kerk in Betlehem [zie foto], en waarom hij zich in alle pijn niet nadrukkelijk distantieert van Hamas, wier leider, Moefti van Jeruzalem, al in 1941 Adolf Hitler opzocht als bondgenoot in de strijd tegen de Joden. Sally Azar legt het me zo uit: “Je kunt je dat hier niet veroorloven, als Palestijn, wil je niet de solidariteit van je volksgemeenschap verliezen. Daarom moet je goed luisteren naar de woorden die niet genoemd worden.” 

Een Joods kind

Ik kijk naar het beeld van de kribbe, ik voel de pijn van Sally en Munther. En ik besef: wat ons met elkaar verbindt in de lutherse wereldfamilie is het geloof in Christus, de Jood, en daarin dat leven de dood overwint.

Die daar ligt tussen de greppels: het is allereerst een Joods kind, en van daaruit zijn het kinderen in heel Gods wereld. Enkel als wij elkaar niet loslaten in de ideologische strijd om de éne waarheid die alle andere waarheden uitsluit, maken wij kans om in gesprek te komen. En daar zal het om gaan, hier in Nederland, en in het land waar Kerst dit jaar opnieuw anders zal zijn dan men het zich voorstelt.

Andreas Wöhle is luthers theoloog en predikant, en president van de lutherse synode in de Protestantse Kerk

Lees ook: