Interview
Interviews met deskundigen op verschillende gebieden binnen en buiten de Protestantse Kerk.
Om Dokkumer predikanten te ontlasten, volgden Gea Krol en Johanna Schaap de cursus 'Leiden van uitvaartdiensten door gemeenteleden'. Ze zijn vers gecertificeerd. Lekenpreker willen ze na de verrijkende en pittige opleiding niet genoemd worden.
Als impulsief gevoelsmens was Gea Krol (57) er snel bij om zich aan te melden voor de cursus 'Leiden van uitvaartdiensten door gemeenteleden' van de Protestantse Kerk. Als receptioniste bij Talma Hûs in Feanwâlden is zij ook koster bij uitvaartdiensten daar. "Dan zie je hoe mooi het is om een leven goed af te sluiten. Nu ik de verrijkende en pittige cursus gedaan heb, zit ik er heel anders bij.’’
De 61-jarige Johanna Schaap, ouderenwerker bij de gemeente Harlingen, is bedachtzamer. Zij ziet de training als een mooie aanvulling op een eerdere opleiding rouw- en verliesbegeleider. "Ik ben later aangehaakt. Ik heb dat vooral gedaan omdat onze predikanten en kerkelijk werkers zoveel uitvaarten hebben dat zij onvoldoende aan hun andere werk toekomen.’’
In hun cursusgroep van twaalf – drie uit Dokkum – zaten veel deelnemers met een zorgachtergrond. "En maar één man, de arme ziel’’, zegt Krol. Haar medecursist denkt dat vrouwen meer hebben met het empatische en zorgende. "In die zin zijn wij heel geschikt voor dit werk, al ligt de zakelijke kant van het uitvaartwezen ons dan weer wat minder.’’
In vier cursusdagen met acht onderdelen bekwaamden de deelnemers zich in gespreksvaardigheden, nabestaandencontact, theologische en levensbeschouwelijke verkenningen, vormgeving van uitvaartdiensten en symbolen en rituelen. De praktijkdag aan het eind – het in koppels compleet uitvoeren van een casus met feedback op hun presentatie – had voor hen nog wel een keer extra gemogen.
Aan de hand van een boek van predikant Aart Mak moest ook veel aan zelfstudie worden gedaan. "Ik zat net een tijdje thuis na een knieoperatie. Dat kwam nu wel aardig uit’’, vertelt Krol.
Beiden vinden het maken van een overdenking met een verdieping aan de hand van een Bijbeltekst het lastigste aspect van hun nieuwe functie. "Daar zullen theologen minder moeite mee hebben. Je moet toch een mens neerzetten zoals die was en ook een verhaal houden dat voor iedereen toegankelijk en begrijpelijk is’’, vindt Schaap. Haar cursusgenoot wil vooral ook troost meegeven in haar benadering en verhaal.
Schaap kijkt verder dan de kerk als het om uitvaartbijeenkomsten gaat. Zij geeft graag in samenspraak met de nabestaanden eigen kleur en sfeer. "Een samenkomst kan ook op een boerderij, in een kroeg of bij het bedrijf waar iemand heeft gewerkt. Mijn passie ligt ook in het afwijken van het traditionele. Wij kunnen dichtbij mensen en wensen staan.’’
Wat hun exacte status wordt, weten de drie – Mieke Visser deed ook mee – nog niet. Misschien ambtsdrager met een bijzondere opdracht. Krol: "Wij hebben net als ouderlingen geheimhoudingsplicht en moeten ook ondersteuning van de kerk hebben.’’
Johanna Schaap vindt dat zij toch wel een speciale taak krijgen. "Ik zou het ook goed vinden als er een vergoeding tegenover staat en daarmee het werk wordt gewaardeerd. Wij hebben de opleiding ook zelf betaald en kunnen ook als zelfstandige dit werk doen na deze cursus.’’
Hoe de toedeling van uitvaarten moet gebeuren, is nog een vraagteken. Misschien kunnen ze als drie nieuwe begeleiders de maanden verdelen. Ook is het mogelijk dat mensen voor een van hen kiezen, omdat ze hen kennen en elkaar liggen. "Mensen zouden over zaken rond een uitvaart misschien ook eerder eens kunnen nadenken’’, vinden ze beiden. Hierover volgt nog overleg met de Dokkumer predikant Herman de Vries en kerkelijk werker Grietje Jelsma.
Uitvaartdienstleider vinden ze zelf een wat lange, maar wel de lading dekkende titel voor zichzelf. Met het wel gebezigde begrip lekenpreker als onderscheid met theologisch hoger geschoolden, hebben ze moeite. Schaap: "Bij een leek denk je toch snel aan iemand die van niks weet.’’
‘Wij hadden afgelopen jaar 91 uitvaarten en dat doorkruist altijd de agenda’s’
De twee overgebleven predikanten (van ooit vijf) en twee kerkelijk werkers kregen het in Dokkum te druk met het verzorgen van uitvaarten. Kerkelijk werker Grietje Jelsma van de Protestantse Gemeente Dokkum-Aalsum-Wetsens regelde dat dit jaar in de stad een cursus 'Leiden van uitvaartdiensten door gemeenteleden' werd gehouden. Met drie deelnemers uit Dokkum en negen van buitenaf.
"Wij hadden afgelopen jaar 91 uitvaarten en dat doorkruist altijd de agenda’s. Vooral in drukke periodes rond feestdagen en met vakanties veroorzaakte dit een hoge werkdruk’’, licht Jelsma toe.
De drie gemeenteleden die de intensieve training van de landelijke Protestantse Kerk in Nederland met een certificaat hebben afgesloten, zullen nu enkele keren met de dominees en kerkelijk werkers meelopen in de praktijk. Zij worden in een kerkdienst officieel voorgesteld aan de gemeente. "Zij krijgen ook de zegen mee voor hun werk’’, verwacht Jelsma.
Volgens de kerkorde hoeft het trio niet in een ambt bevestigd te worden. Maar hoe daar exact mee omgegaan wordt, is nog onderwerp van gesprek in de algemene kerkenraad.
Tekst: Wiebe van der Hout | Foto: Marcel van Kammen
